We Wrocławiu powstaje mapa koron drzew. To początek europejskiego projektu

Wrocław będzie pierwszym, testowym miastem systemu w ramach projektu LIFECOOLCITY. Jego realizacja pomoże w określeniu potrzeb Wrocławia w kontekście zieleni. W ramach projektu przygotowany zostanie program do analizy danych środowiskowych i wspierania decyzji w zakresie utrzymania oraz tworzenia nowych terenów zieleni. Tak, by poprawić jakość życia w mieście i przeciwdziałać zjawisku miejskiej wyspy oraz suszy. Z rozwiązań wypracowanych we Wrocławiu we współpracy z naukowcami i firmą zajmującą się teledetekcją, może skorzystać docelowo nawet 10 tysięcy miast Unii Europejskiej. Wszystko po to, by lepiej zarządzać zielenią i dostosowywać miejskie przestrzenie do zmian klimatu.

Chodzi o to, by dzięki systemom informatycznym na bieżąco dysponować pełną informacją o zasobach przyrodniczych miasta. Dzięki takim danym łatwiejsze stanie się planowanie przestrzenne, przygotowanie inwestycji oraz monitorowanie istniejącej zieleni – wyjaśnia Katarzyna Szymczak–Pomianowska, dyrektorka Departamentu zrównoważonego Rozwoju UM Wrocławia.

Pierwszym wymiernym efektem będzie mapa koron drzew, która powstaje dla Wrocławia. Ważne jest również to, że w ramach tego projektu stworzymy nowe tereny zieleni z wykorzystaniem błękitno–zielonych rozwiązań opartych na naturze.

Mapa koron drzew już powstaje

Wrocław będzie drugim polskim miastem po Warszawie, które będzie korzystać z tego typu mapy. Jej opracowanie już trwa. Na początek niezbędne jest jednak zebranie potrzebnych informacji z pomocą teledetekcji, czyli w trakcie przelotów nad miastem.

Za nami już dwa loty nad Wrocławiem – w kwietniu i lipcu. Będziemy latać jeszcze w sierpniu, w dzień i w nocy z kamerą termalną, żeby uchwycić zjawisko miejskiej powierzchniowej wyspy ciepła. Na tej podstawie zdiagnozujemy przestrzeń miejską we Wrocławiu i wskażemy miejsca, gdzie niezbędne będą działania wykorzystujące naturę – mówi Maria Niedzielko, Zastępca Dyrektora Działu Teledetekcji ds. operacyjnych firmy MGGP Aero, która jest liderem projektu.

Pozyskane wiadomości są niezbędne do stworzenia odpowiedniego systemu, który będzie wsparciem dla europejskich miast w procesie adaptacji do zmian klimatu. Rozwiązanie wypracowane dla Wrocławia będzie możliwe do przełożenia na skalę europejską.

Oczywiście najprościej jest zbierać dane z systemów satelitarnych, jednak te, które otrzymujemy przy okazji przelotów nad miastem, są zdecydowanie bardziej precyzyjne – mówi nam Grzegorz Synowiec z-ca dyrektora Wydziału Klimatu i Energii w Urzędzie Miejskim Wrocławia.

Tak zgromadzone i przetworzone dane w pierwszym kroku posłużą do opracowania mapy koron drzew. W tym roku gotowa będzie mapa obejmująca fragment miasta. Za dwa lata powstanie mapa koron drzew obejmująca teren całego miasta.

Wrocław zyska cenną wiedzę

Udział w LIFECOOLCITY to z jednej strony ogromna szansa dla miasta na rozwój błękitno-zielonej infrastruktury, a z drugiej – na bycie przykładem dla innych miast.

Dzięki projektowi będziemy mogli poznać rodzaje roślinności miejskiej, jej przybliżoną strukturę gatunkową oraz kondycję sanitarną. Uzyskamy też informacje o wilgotności czy temperaturze na danym terenie. Zdobędziemy również wiedzę jak najefektywniej zarządzać zielenią i obiegiem wody w kontekście minimalizacji zjawiska miejskiej wyspy ciepła. Informacje te będą również przydatne do podejmowania decyzji o inwestycjach – mówi Grzegorz Synowiec.

Co istotne, pozyskane teledetekcyjnie dane będą analizowane z uwzględnieniem już istniejącej infrastruktury, własności gruntów, klasy ich użytkowania, zapisów miejskiego planu zagospodarowania przestrzennego, map wysokościowych czy map siedlisk. Z uzyskanych informacji skorzysta między innymi Zarząd Zieleni Miejskiej we Wrocławiu:

- Ten projekt to doskonała szansa na zmapowanie całej zieleni w mieście. Pozwoli na ogólny ogląd naszych parków. Na podstawie zebranych danych program pomoże ocenić czy dany teren zieleni wymaga interwencji. Wskaże także jakość gruntów, obniżenia terenu, w których retencjonuje się woda, czy przedstawi skład gatunkowy wskazujący na grupę cennych siedlisk. Nakładając te dane na informacje o komunikacji i zagospodarowaniu danego obszaru, będziemy mogli wskazywać miejsca narażone na ryzyka – na przykład drzewo w gorszej kondycji w sąsiedztwie placu zabaw. Uzyskana wiedza pozwoli też lepiej planować składy gatunkowe w zgodzie z siedliskiem i zmianami klimatycznymi – mówi Monika Pec-Święcicka, Miejski Architekt Krajobrazu, z-ca dyrektora we wrocławskim Zarządzie Zieleni Miejskiej.

Systemy pozyskiwania zielonych danych

Do stworzenia rozwiązań w zakresie zieleni, potrzebne są poza mapą koron drzew systemy, które będą je na bieżąco aktualizowały. Pierwszym z nich jest EUROPE – działający na podstawie danych satelitarnych, ma identyfikować tereny, dla których trzeba wprowadzić błękitno-zieloną infrastrukturę w pierwszej kolejności.

Drugi system – CITY – będzie działał w oparciu o informacje pozyskane z perspektywy samolotu. Dzięki niemu będą podejmowane decyzje o wprowadzeniu konkretnych rozwiązań opartych na naturze w skali danego miasta.

W ramach obu systemów zostaną opracowane szczegółowe raporty, które wykażą aktualną sytuację błękitno-zielonej infrastruktury miast europejskich i propozycje rozwiązań problemów. Samorządy będą mogły wcielić w życie sugerowane koncepcje mające na celu zaadaptować miejskie przestrzenie do zmian klimatu, a następnie sprawdzić skuteczność podjętych działań. Budżet projektu LIFECOOLCITY to prawie 5 mln euro, z których ponad 1 mln euro przeznaczony zostanie na pozyskanie danych i realizację inwestycji we Wrocławiu. Program potrwa do 2029 roku.

Wspólny projekt miast i naukowców

Liderem projektu jest firma MGGP Aero. To jedyny polski wniosek zatwierdzony w podprogramie „Łagodzenie zmian klimatu i przystosowanie się do nich” w unijnym programie LIFE na lata 2021-2027.

Skład konsorcjum:

• MGGP Aero – lider,
• Miasto Wrocław,  
• Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska,
• Uniwersytet Warszawski, Wydział Nauk Ekonomicznych,
• Ingenieurgesellschaft Prof. Dr. SiekermbH (IPS),
• Centrum Badań Kosmicznych PAN,  
• UNEP/GRID Warszawa w strukturze Narodowej Fundacji Ochrony Środowiska.  

Zieleń receptą na upały

Wrocław od lat przeciwdziała zjawisku miejskiej wyspy ciepła, rozszczelniając betonowe nawierzchnie. Przykładem może być zielony skwer Wrocławianek, który przed laty był betonowym parkingiem. Posadzono tam 85 drzew i blisko 7000 roślin. Zielono-błękitna infrastruktura pojawiła się także m.in. przy pl. Orląt Lwowskich. Przy charakterystycznym biurowcu posadzono 1800 krzewów i 1700 bylin. Utworzono także ogród deszczowy, czyli zbiornik, który pozwala na retencję deszczu i wykorzystania go do podlewania zieleni. Po drugiej stronie placu, od ul. Tęczowej, również pojawiła się nowa zieleń oraz ogród deszczowy.
Najnowszym przykładem może być także plac Nowy Targ, gdzie nasadzonych zostanie ponad 63 tysiące roślin. To między innymi: 172 drzewa, ponad 27 tysięcy bylin, 193 paprocie, blisko 13 tysięcy traw, 23 tysiące roślin cebulowych oraz pnącza. Jeśli przetarg ZZM zostanie rozstrzygnięty w wakacje, pl. Nowy Targ w nowej odsłonie zostanie oddany do użytku wiosną 2024 roku.
W ścisłym centrum miasta zazieleniona zostanie również ul. Ruska, a w trakcie jest także projektowanie nawierzchni na ul. Szewskiej, w ramach której uwzględnione będzie wprowadzenie nowych nasadzeń.

Zieleń pojawi się także na pl. Wolności. Słupy oświetleniowe zostaną obrośnięte przez pnącza, pojawią się także drzewa w donicach. Zmiany czeka także ulica Zamkowa. Tu również pojawią się pnącza na słupach oświetleniowych. Nawierzchnia między drzewami zostanie rozszczelniona, zasadzone zostaną również krzewy.

Łącznie, w ciągu ostatnich czterech lat we Wrocławiu powstały 52 nowe tereny zieleni – parki i zieleńce. Do tego nasadzono ponad 21 tys. nowych drzew oraz 215 tys. krzewów i pnączy.

Zielone przestrzenie we Wrocławiu to w sumie ponad 12 tys. hektarów, czyli około 41% powierzchni miasta.  Według danych, 83,8 % wrocławian ma dostęp do zielonych terenów w odległości do 300 metrów od domu. To o ponad 6% więcej niż w 2017 r. W obszarze śródmiejskim te liczby są jeszcze wyższe – bo w tej odległości zieleń ma ponad 95% mieszkańców.